حدیث، از دانشهای اختصاصی اسلام است که توسط مسلمانان ابداع شد و سامان یافت. نقش ائمه شیعه، به ویژه صادقین، در بالندگی آن، بسیار مهم است. این نوشتار، تلاشهای امام باقر را در این حوزه بررسی کرده است که با فعالیتهای فرهنگی ایشان، تحولی عظیم در فرهنگ شیعه به وجود آمد؛ شاگردان ائمه و احادیث منقول از ایشان فزونی و فرهنگ پرسشگری و مراجعه به اهلبیت رواج یافت و اصحاب ائمه از نظر علمی و فرهنگی ارتقا یافتند. اقدامات میدانی امام باقر در حوزۀ حدیث چشمگیر و زمینهساز جهش عظیم حدیث در دوران امام صادق شد؛ اقداماتی نظیر نشر حدیث پیامبر، عرضۀ حدیث، ترغیب به حدیثپژوهی، تربیت محدثان زبدهای چون گروه اول اصحاب اجماع، تأثیرگذاری بر محدثان اهلسنت و معرفی غالیان از مهمترین آنهاست. ایشان با تبیین مسائلی چون حجیت کلام اهلبیت، لزوم دقت در سماع، پرهیز از اعتماد به روات ضعیف و لزوم مراجعه به ثقات، ابداع مشیخهنویسی، تبیین اصول نقد متن حدیث و پرهیز از انکار شتابزدۀ حدیث، زمینۀ مساعدی را برای برجای نهادن میراث حدیثی بینظیر در حوزههای تفسیر، عقاید، فقه، اصول، اخلاق و سیره فراهم ساختند.