شناخت کلّی
۱) درپی چندسال مطالعات مقدّماتی و مشورت و برنامه ریزی درزمستان ۱۳۸۲ نخستین شماره ی فصل نامه ی سفینه منتشر شد. چاچوب اصلی سفینه، مطالعات مبتنی برقرآن و حدیث درجهت شناخت این دو منبع اصیل اسلامی است.
این دومنبع،براساس حدیث متواتر ثقلین انتخاب شد، که رسول خدا و پیامبر رحمت(ص) برای هدایت امّت خود پس ازخود، دویادگار را به مردم شناساند: قرآن و عترت.
۲) موضوع پژوهش هایی که درسفینه عرضه می شود،برمبنای احساس نیاز انتخاب می شود:احساس نیاز به تبیین صحیح، عقلانی و استدلالی ازپیام حدیث ثقلین. تلاش بر این است که نیاز، پس ازبررسی های ژرف به دست آید و دراین بررسی ها، باگذر ازکمنیت زدگی به کیفیت برسیم.درعرصه ی کمنیت محض- یعنی محض آمار و ارقام- کارنامه ما چگونه است؟ هرچه باشد- زیاد یاکم- مهم آن است که دین داری را اصل بدانیم نه دین دانی را. دین داری، ازمعبر فرهنگ سازی صحیح می گذرد، نه کتاب سازی و افزودن برشمار فرآورده های دینی.
۳) سخن دراین است که بار معرفت دینی، چنان سنگین است که حتّی درچارچوب «علم دین»- باتمام عظمت آن نمی گنجد، چرا که معرفت، یعنی علمی همراه باایمان،عمل ، ترویج، تبیین و تعلیم، درحالی که علم محض فقط فراگرفتن فردی است بدون این تعهدی درعالم پدید آورد. بدین رو در سرمقاله ینخستین شماره ای سفینه تصریح شده که:«علم صرف، گذرگاه خوبی است، اما سرمنزل خوبی نیست.»
۴) ازسوی دیگر، دست اندرکاران سفینه به «نظر سنجی» و بالاتر ازآن «اثرسنجی»می اندیشند، یعنی بررسی و ارزیابی کیفی ازتاثیر فرآورده های دینی، که آیا به هدف والای دینی-یعنی حیات بخشی به فرد و جامعه(انفال/۲۴) –دست یافته است یانه.
۵)مسؤولان سفینه، ازدو پدیده ی هم زمان سخن گفته اند که درزمان ما روی داده و چهره ی را دگرگون ساخته است:« انجفار اطلاعات» وهمزمان با آن «آلودگی اطلاعاتی» یعنی کثرت شتابنده ی تولید معلومات درجهان، که رواج فرآورده های فکری سطحی وسست، بامحتوای ضعیف و نادرست را درپی دارد. ترکیب این دو پدیده،به شکلی خاص به حوزه ی آثار دینی نیز سرایت کرده است. درنتیجهُ گاهی اوقات بخش عمده ای ازامکانات و نیروی محدود متولیان فرهنگ دینیُ به جبران،«بدعرضه کردن حقایق دینی» اختصاص یافته است. تلاش ما آن است که ازاین آفت ، دوری گزینیم.
۶) درهمین حال، برخی ازمسؤولان فرهنگ دینی درتمام سطوح، به جای این که شیوه ی پیامبر هدایت(ص) را در پیش گیرند که«طبیب دوار بطبه» بود(نهج البلاغه، خطبه ی۱۰۸) دربرج توهّمات نشسته و نسل دانش پژوه جدید را به سوی خود می خواند، بدون این که به ساز وکاراین دعوت بیندیشد. یکی از اهداف سفینه، عمل به همین حکمت ورفتن میان طبقات مختلف فرهیختگان است.
۷) سفینه- درحد امکانات و مقدرات خود- می کوشد تا همدلی و همگامی حوزه و دانشگاه را در فضایی آکنده از صمیمیت، احترام ودرک متقابل، و درعین حال، صراحت و صداقت درخدمت به فرهنگ ثقلین به کار گیرد. گام های پیشین، این حقیقت را نشان داده و امید است شکوفایی روزافزون این خدمت را شاهد باشیم.
۲- ساختار
نشریه سفینه باحجم تقریبی ۲۰۰ صفحه درهرشماره، به صورت فصل نامه منتشر می شود.
هرشماره ی نشریه چند بخش مستقل دارد:
۱. سخن مدیر مسؤول، که درهر شماره، به طرح مساله ای فرهنگی-دینی- اجتماعی، مرتبط با موضوع ویژه ی آن شماره می پردازد.
۲. بخش مقالات
۳. بخش ویژه. این بخش، شامل یک یا چند گفتار است بامحوریت یک ریز موضوع که زیر مجموعه ی اصلی آن شماره است.
۴. بخش اسناد ومتون، که به متون کهن(اعم ازکتاب، رساله، سند) درموضوع مربوط می پردازد. دراین بخش، گزارش و معرفی متون، یامتن و گاهی ترجمه ی فارسی رساله های کم حجم خطّی می آید.
۵. گزارش ومعرفی، شامل معرفی کتاب ها و نشریات تخصصی علمی مرتبط با موضوع که درسال های اخیر منتشر شده است. مطالب دراین بخش، معولاً درحجمی حداکثر ۵ صفحه ارائه می شود.
۶. بایسته های پژوهشی. این بخش تجربه ها و رهنمودهای اهل تحقیق را برای پژوهش های بعدی باز می گوید. ضرورت این بخش در زدودن آفات ازکارهای پژوهشی است.
ازسوی مبتدیان وادی تحقیق،درباب یافتن موضوع مناسب ومفید، سرگردان می مانند و درنتیجه به کارهای موازی وتکراری وگاه سبک و ضعیف روی می آورند. ازسوی دیگر افراد صاحب تجربه های خود نمی یابند وگاهی رفتارهای نکوهیده هم چون« بخل علمی»، آفتی برای کارهای پژوهشی می شود که افت کیفی آن ها را درپی داد. استقبال گسترده ی دانشوران ازاین بخش نشان ازاین دارد که می توان باچنین ابزارهایی مانند«بایسته های پژوهشی» ، براین آسیب ها غلبه کردو« اخلاق تحقیق» را باعمل صحیح گسترش داد.
۷.مصاحبه ی علمی، درجامعه ی ما ازیک سو، شمارپژوهشگران، اندک است و ازسوی دیگر، همان اندک شمار درگوشه ی انزوا به کارعلمی خود ادامه می دهند، بدون این که میدانی برای عرضه ی یافته های خود بیابند. مصاحبه ی علمی، امکانی مناسب برای کار است. سفینه ، اولویت رادر این میان، برای کسانی قائل است که ازشهرت کمتری درفضای رسانه ای- وحتی درنشریات علمی و تخصصی –برخوردارند.
۸. بازتاب، شامل گزیده ی نامه ها ونقدهای خوانندگان فرهیخته برمقالات پیشین، تذکرات ضروری و....
۹. چکیده مقالات به زبان انگلیسی.
۱۰. چکیده مقالات به زبان عربی.
۱۱. یادنامه شخصیت های بزرگ مرتبط به علوم قرآن و حدیث.دریادنامه، می کوشیم تا درمورد شخصیت مورد نظر،«تجلیل وتحلیل»توام شود، ومجموعه ای ازیافته ها و شیوه های علمی آن دانشمند بزرگ، در دور ازحبّ وبغض های رایج و افراط وتفریط های ناپسند ارائه شود، یعنی به بیانی که از روی اعتدال باشد، شیوه های علمی هرشخصیت بزرگ- که مهم ترین میراث اوست- بیان گردد، آن هم از زبان نزدیکان و شاگردان او.
۱۲. نمایه. این بخش درپایان هر دوره ی سفینه(یعنی پس از چهارشماره) می آید.نمایه، تلاش برآن است تا اصول فنی علم نمایه سازی- که ازشاخه های کتابداری و اطلاع رسانی است- رغایت شود هیچ مطلبی کوتاه یا بلند، اصلی یا فرعی دراین نمایه فرو گذار نشود.این نمایه ها به تعبیر یکی از دانشوران، نقش هم چون کتاب خانه ای کوچک دارند.
۳- چند نکته دیگر
۱. هرمقاله، پس از سفارش یا وصول، مراحل داوری را می پیماید، و سپس دونوع ویرایش (ادبی و محتوایی) بر روی آن انجام می شود. درویرایش محتوایی، ویراستار، گام به گام با نویسنده ی مقاله همراهی می کند تا تغییر در جملات و تعبیرها، معنا وهدف متن را تغییر ندهد. سپس مراحل چاپ انجام می گردد.
۲. تلاش براین است که نوشته ها وآثار گروه های مختلف پژوهشگران استفاده شود. اعم از دانشگاهی، حوزوی و پژوهشگران آزاد، دراین موارد به جای درجه بالای علمی یا اجتماعی و شهرت نویسندگان ارزش علمی مطلب آن ها مورد نظر است.به عبارت دیگر به «ماقال» نگریسته ایم، نه «من قال» این نکته ازخاستگاه و انگیزه ی انتشار سفینه روشن می شود که ناشرآن،موسسه ای پژوهشی، علمی، غیردولتی، غیرحوزوی،غیردانشگاهی است. لذا بدون هیچ گونه وابستگی، درکمال ازادی درمورد ارزش علمی وضرورت نشرمقالات، تصمیم می گیرد.
۳. درتهیه وتدوین وانتشارسفینه، جمعی ازپژوهشگران دررشته های الهیات و کتابداری وادبیات شرکت دارند و به اقتضای مقام، ازمشاوره ی اساتید دیگر نیز استفاده می شود. بدین رو ، بارها دربخش«سخن مدیرمسئول» ،همکاری اهل تحقق درتمام سطوح راخواستار شده و ازآن استقبال می کند. |
.png)
.png)
